VII Obóz Naukowy Biologiczno-Chemiczny
W dniach od 29 maja do 2 czerwca 2023 r. uczniowie klas: 1c, 1e, 1d, 1g, 2c, 2g, 3c i 3g wzięli udział w VII Obozie Naukowym Biologiczno-Chemicznym, który obejmował zajęcia terenowe, wykładowe oraz laboratoryjne, odbywające się w bazie Stacji Morskiej im. Profesora Krzysztofa Skóry, należącej do Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego z siedzibą w Helu oraz w Akwarium Morskim należącym do Morskiego Instytutu Rybackiego Państwowego Instytutu Badawczego w Gdyni. W tej edycji naszego obozu uczestniczyło kilkoro uczniów z klas matematyczno-geograficznych. Pierwszy dzień poświęciliśmy na dojazd i rozeznanie terenu.
W drugim dniu pobytu uczniowie wzięli udział w zajęciach stacjonarnych zorganizowanych w sali szkolnej Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Helu, w czasie których uczniowie przedstawili prezentacje multimedialne z wybranych dziedzin biologii i chemii o tematyce ściśle związanej z miejscem naszego pobytu. Prezentacja z biologii dotyczyła „Przystosowań fok w budowie i fizjologii do długotrwałego przebywania pod wodą i ich ochrony”. Uczniowie rozwiązywali także wybrane zadania maturalne z biologii (z arkuszy maturalnych), które były ilustracją prezentowanych treści i oceniali trafność swoich pisemnych odpowiedzi.
Zajęcia z chemii obejmowały zapoznanie z prezentacją na temat: „Zanieczyszczenia wód powierzchniowych – źródła i metody zapobiegania”. Uczniowie mieli okazję usystematyzować i poszerzyć swoją wiedzę dotyczącą różnego rodzaju zanieczyszczeń wód, ze szczególnym uwzględnieniem występujących w nich substancji chemicznych wprowadzanych ze źródeł przemysłowych i komunalnych, a także przez rolnictwo oraz z atmosfery. Opisano również zagrożenia, jakie stanowią źródła zanieczyszczeń wód morskich, takie jak transport wodny, eksploatacja ropy naftowej, a także pochodząca z czasów II wojny światowej broń chemiczna oraz substancje radioaktywne dostające się do wód. W szczególnym stopniu omówiono konsekwencje, jakie niesie obecność w wodach metali ciężkich, środków ochrony roślin, tworzyw sztucznych oraz zakwaszenie wód, w tym Morza Bałtyckiego jako zbiornika bardzo płytkiego o małym zasoleniu, gdzie następuje powolna degradacja i neutralizacja zanieczyszczeń. Po zapoznaniu ze sposobami zapobiegania skażeniu wód, uświadomiono uczniom, jak ważna jest indywidualna postawa obejmująca minimalizację zużycia wody i ilości generowanych odpadów.
Po części teoretycznej uczniowie mogli sprawdzić swoją wiedzę, rozwiązując zestaw zadań dotyczących realizowanego tematu, przygotowanych w formie karty pracy, ale również w formie gry Kahoot. Wybranej formie nauki towarzyszyło wiele emocji. Kolejnym wydarzeniem dnia był rejs edukacyjny statkiem „Capitan Morgan” po Zatoce Puckiej, podczas którego uczniowie dokonywali pomiarów: siły wiatru, temperatury wody morskiej oraz jej zasolenia, a także obserwowali nabrzeże portowe Helu. W tym dniu odbyliśmy spacer na koniec Cypla Helskiego, a przy Kopcu Kaszubów uczeń z klasy matematyczno-geograficznej przedstawił interesujące wiadomości dotyczące ukształtowania geograficznego tego miejsca oraz ważne wydarzenia historyczne Polski, które się tam odbywały.
Trzeci dzień naszej wyprawy rozpoczął się zajęciami terenowymi nad brzegiem morza. Niektórzy uczniowie zgłosili się do wykonania zaciągu włokiem wzdłużbrzeżnym. Ubrani w wodery weszli do morza w celu zarzucenia specjalnej sieci i pobrania materiału biologicznego występującego w toni wodnej Bałtyku. Inni z kolei łowili drobne organizmy w morzu siatkowatymi pobierakami. Dzięki temu mogliśmy obserwować drobne gatunki zwierząt, poznawać ich budowę i przystosowania do życia w wodzie morskiej. Udało się nam wyłowić kilka gatunków krewetek oraz ryby – skarpa i ciernika. Na brzegu obserwowaliśmy muszle różnych gatunków małży. Interesujące były obserwacje przez lornetki gnieżdżących się na falochronie portu wojennego ptaków, głównie mew i kormoranów. Następnie udaliśmy się do Fokarium, gdzie na brzegu basenu obserwowaliśmy niezwykle ciekawy trening medyczny fok, ich karmienie oraz popisy, które są efektem uczenia się tych inteligentnych ssaków morskich. Dowiedzieliśmy się o prowadzonym w tym miejscu szpitaliku dla rannych fok i sposobach ich ratowania. Kolejne zajęcia w terenie poświęcone były roślinom wydmowym i ich adaptacjom do trudnych warunków bytowania, roli, jaką pełnią w umacnianiu wydm oraz przebiegu sukcesji ekologicznej na wydmach w obrębie rezerwatu przyrody Helskie Wydmy. Można było obserwować cechy charakterystyczne roślinności wydmowej, uczyć się rozpoznawania gatunków roślin na trasie ścieżki przyrodniczej Żyzne Lasy z Orlicą. Z tą tematyką zapoznały nas uczennice z klasy 2c.
W dalszej części dnia wybraliśmy się na plażę od strony pełnego morza, aby uczestniczyć w zajęciach sportowych. To był czas rozrywki i aktywnego wypoczynku. Pani prof. Grażyna Prochownik zorganizowała dla nas grę w piłkę plażową i taniec na plaży. Spacerowaliśmy, a na koniec tego miłego spotkania śpiewaliśmy różne znane piosenki przy akompaniamencie dwóch gitarzystów z klasy 3c.
Czwartego dnia wyruszyliśmy autokarem do Gdyni, do Akwarium Morskiego, gdzie odbyły się zajęcia laboratoryjne w grupach, którym przyświecał temat: “Anatomia śledzia oraz obserwacje pod binokularami wybranych gatunków bezkręgowców morskich”. Uczniowie w praktyczny sposób poznawali budowę anatomiczną ryb, dokonując preparowania narządów należących do poszczególnych układów narządów oraz obserwowali przystosowania w budowie morfologicznej i anatomicznej ryb do życia w specyficznym środowisku wody morskiej. Dopełnieniem tych zajęć praktycznych było zwiedzanie całego Oceanarium, podczas którego uczniowie obserwowali wszystkie zgromadzone w tym miejscu żywe zwierzęta w akwariach reprezentujące faunę Bałtyku, a należące do różnych grup systematycznych świata zwierząt.
Kolejny blok zajęciowy w tym dniu poświęcony był antropogenicznym zanieczyszczeniom Morza Bałtyckiego, a w szczególności wszechobecnemu plastikowi, hałasowi podwodnemu oraz eutrofizacji, które zagrażają bałtyckiej przyrodzie. Zajęcia te odbyły się w nowoczesnej sali audiowizualnej Stacji Morskiej w Helu. Po takim teoretycznym przygotowaniu przeszliśmy do sali laboratoryjnej, gdzie dokonywaliśmy wykrywania drobin plastiku w kosmetykach, na potwierdzenie faktu wszechobecnego plastiku, często zagrażającemu naszemu zdrowiu. Każdy z nas mógł zdać sobie sprawę z osobistej odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego i przekonać się, jak ważne jest poszanowanie zasad zrównoważonego rozwoju oraz zachowanie bioróżnorodności w przyrodzie.
Dzień piąty okazał się być już dniem powrotu do Żywca. Wstąpiliśmy jeszcze na kilka godzin do Gdańska. Tam, w centrum Starego Miasta, w zabytkowym Wielkim Młynie zwiedziliśmy Muzeum Bursztynu z imponującą kolekcją rozmaitych bursztynów będących unikatami na skalę światową. W tym miejscu mogliśmy poznać historię bursztynu i dzieje bursztyniarstwa w Polsce oraz oglądać inkluzje roślinne zatopione w bursztynie oraz drobne zwierzęta bezkręgowe w dużych powiększeniach.
W czasie pobytu na obozie zachwycaliśmy się nadmorską, rodzimą przyrodą, a także znaleźliśmy czas na zgłębianie wiedzy z zakresu geografii, historii i kultury tego wyjątkowego regionu Polski. Naszej pracy towarzyszyła piękna słoneczna pogoda. Doceniamy taką atrakcyjną i efektywną formę uczenia się w bezpośrednim kontakcie z przyrodą. Wróciliśmy do domu pełni niezapomnianych wrażeń, bogatsi o nowa wiedzę, doświadczenia i zawarte przyjaźnie. Warto było to przeżyć!
W imieniu uczestników i organizatorów VII Obozu Naukowego Biologiczno-Chemicznego pragniemy podziękować za wsparcie finansowe Stowarzyszeniu Przyjaciół i Absolwentów I LO im. M. Kopernika, szczególnie Pani Aleksandrze Burej, a także anonimowemu darczyńcy. Wsparcia organizacyjnego udzieliło nam również Biuro Podróży Geograf z Bielska-Białej reprezentowane przez Panią Katarzynę Pałygę. Podziękowania za pomoc organizacyjną we wstępnym etapie przygotowań do wyprawy kierujemy także do Pani Urszuli Anteckiej.
Organizatorki VII Obozu Naukowego Biologiczno-Chemicznego:
Ewa Póda-Michalska, Lidia Walaszek, Lucyna Stolorz, Grażyna Prochownik
